Vooruitblik naar 2023
COVID-19 heeft de luchtvaartsector en ook LVNL hard geraakt en de gevolgen blijven merkbaar. Niet alleen door teruggelopen inkomsten maar ook door de negatieve invloed op de opleiding van luchtverkeersleiders, die nodig zijn voor de continuïteit van de operatie en voor operationele inbreng in veranderprojecten. Het werven, selecteren en opleiden van voldoende verkeersleiders blijft daarom in 2023 een van de kerndoelen van LVNL. Onderdeel van de aanpak is een vernieuwde arbeidsmarktcampagne waarin we ons positioneren als de kracht achter luchtvaart. Daarmee zetten we in op de werving van zowel verkeersleiders als schaars technisch personeel.
Naast de werving van voldoende verkeersleiders blijft het komende jaar de vervanging van het luchtverkeersleidingssysteem AAA, het hart van onze organisatie, een van de topprojecten. Een vervanging van het volledige luchtverkeersleidingssysteem vindt ongeveer één keer in de 25 jaar plaats. Dit vergt op alle fronten een grote inspanning. Tegelijkertijd zorgen we ervoor dat de veilige en efficiënte afhandeling van het vliegverkeer in Nederland gewaarborgd blijft. Het iTEC based Centre Automation System (iCAS) is een van de building blocks, waarmee we aan Single European Sky kunnen voldoen. Ook maakt iCAS het voor de toekomst mogelijk om aanpassingen, vanuit onder andere het programma Luchtruimherziening, sneller en eenvoudiger door te voeren. Het vormt zo de basis voor toekomstige verbeteringen in het luchtruim, zoals een traject-gebaseerde operatie, flexibel gebruik van militair- en burgerluchtruim en efficiënte klim- en daalprofielen van en naar de Nederlandse luchthavens. Hierdoor wordt hinder beperkt en minder CO2 uitgestoten.
We zien dat de eisen voor vermindering van emissies en geluid vanuit de maatschappij toenemen. Binnen het programma Luchtruimherziening werken we met de ministeries van Defensie en Infrastructuur en Waterstaat, het Commando Luchtstrijdkrachten en MUAC aan een stillere en schonere luchtvaart. Dit doen we door waar mogelijk kortere routes te maken en landende vliegtuigen zoveel mogelijk continu te laten dalen waardoor er minder geluidsoverlast ontstaat. Binnen het programma Minder Hinder Schiphol zet LVNL zich samen met de luchthaven en de luchtvaartmaatschappijen in om hinder in de omgeving van Schiphol waar mogelijk te beperken. In de afgelopen jaren hebben we al verschillende projecten opgeleverd zoals de nachtroute-optimalisatie bij Uitgeest en de startrouteverbetering bij Gouda en Bodegraven.
We zetten onze inspanningen de komende jaren voort. Ondertussen heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat in 2022 besloten het aantal vliegbewegingen op Schiphol terug te brengen en het geldende handhavingssysteem van strikt preferent baangebruik te wijzigen in een systeem op basis van maximale belasting in handhavingspunten. Voor LVNL is van belang dat wij te allen tijde een veilige en betrouwbare operatie kunnen uitvoeren. Wij volgen de uitwerking van de besluiten in dit kader daarom op de voet en adviseren de minister over de uitvoerbaarheid. Dit soort politieke besluiten hebben een grote impact op de maakbaarheid van ons projectportfolio, omdat ze extra werklast vragen van LVNL. Dit wordt ook overlegd met en onderkend door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Ondertussen werken we ná de colocatie van de militaire verkeersleiders op Schiphol Oost die in 2017 plaatsvond, in het programma 1ATM verder aan de samenvoeging van de militaire en civiele luchtverkeersdienstverlening tot één organisatie binnen LVNL. Hiermee zorgen we voor een zo effectief mogelijk gebruik en beheer van het luchtruim, gegarandeerde dienstverlening voor civiel én militair vliegverkeer en borging van de wettelijke taken van Defensie. Dit jaar werken we aan de overgang van het personeel naar LVNL waarmee onze organisatie de verantwoordelijkheid krijgt over de afhandeling van het militaire luchtverkeer, het beheer van het gehele Nederlandse luchtruim en de bijbehorende grondwettelijke militaire taken.
Ten slotte zien we in de samenleving en in de luchtvaartsector een snelle technologische ontwikkeling. Dat heeft een brede impact: van een snelle toename van drones in ons luchtruim – in 2023 doen we hiermee twee trials – tot nieuwe digitale oplossingen, elektrisch vliegen, het werken in virtuele omgevingen en ook het omgaan met digitale bedreigingen zoals cybercriminaliteit. LVNL wil op al deze onderwerpen niet alleen een belangrijke speler zijn, maar op termijn een toonaangevende rol spelen.
Ook in 2023 geven we dagelijks invulling aan onze kerntaak: zorgen voor een veilige en efficiënte afhandeling van het vliegverkeer. Ondertussen werken we verder aan de implementatie van iCAS en de integratie van de militaire verkeersleiding. Daarmee zorgen we dat de basis op orde is om een bijdrage te leveren aan stiller en schoner vliegverkeer, minder vertragingen, het verhogen van de leverbetrouwbaarheid en de innovaties van de toekomst, zoals de veilige integratie van drones in het luchtruim.
Financiën
Op 14 december 2022 keurde de Europese Commissie het performanceplan voor referentieperiode 3 (2020-2024) van Nederland goed. De tarieven voor 2023 zijn bepaald op basis van dit goedgekeurde plan. Met de goedkeuring van het plan kan LVNL vanaf 2023, in overeenstemming met de regelgeving, de verliezen die zijn geleden in de COVID-19-jaren 2020 en 2021 verrekenen met de luchtvaartmaatschappijen. De Nederlandse Staat heeft gekozen voor de maximaal toegestane verrekeningsperiode van zeven jaar. Hierdoor worden de effecten van deze verrekening voor de luchtvaartmaatschappijen zoveel mogelijk beperkt. Door het starten met de verrekening is LVNL in staat om vanaf 2023 het negatieve rekening-courantsaldo af te lossen.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat staat in het licht van bovenstaande garant voor LVNL voor een rekening-courantpositie van 275 miljoen euro. De verwachting is dat de liquiditeit hiermee geborgd is voor het komende jaar. Daarnaast staat het ministerie garant voor langlopende leningen waarmee de uitgaven voor onder andere de vervanging van het luchtverkeersleidingsysteem zijn geborgd.
We ervaren sinds 2022 de gevolgen van de gestegen inflatie, denk hierbij aan gestegen energie- en inkoopprijzen, maar ook gestegen rente. Dit zal ook in 2023 het geval zijn. Waar de energietarieven voor 2023 aan het einde van 2022 zijn vastgezet – en de omvang van de kosten dus duidelijk is – is dat niet het geval voor de rente op de rekening-courant. LVNL betaalt een variabele rente over het lopende saldo en kan door de afspraken hierover met het ministerie van Financiën dit rentetarief niet vastzetten.
Nog onduidelijk is wat de impact op LVNL is van het kabinetsbesluit over het verminderen van het aantal vluchten op de luchthaven Schiphol. Voor 2023 verwachten we dat de omzet 23,0 procent hoger zal zijn dan in 2022. Exclusief de COVID-19-verrekening is dit 9,5 procent hoger.
De focus blijft het komende jaar op het behalen van de doelstellingen zoals afgesproken in de door de minister goedgekeurde begroting 2023 en het goedgekeurde performanceplan. De uitdagingen rond de bemensing in de operatie, in combinatie met aanvullende vragen zoals uitvoeringstoetsen rond besluiten over Schiphol, zorgen ervoor dat de operationele gereedstelling geen gegeven is. Dit waarborgen en tegelijkertijd werken aan de grote strategische projecten iCAS, voldoende verkeersleiders en 1ATM is dé grote uitdaging voor LVNL in 2023.