Toprisico’s
LVNL voert haar strategisch risicomanagement uit op basis van een jaarlijkse reviewcyclus. Als onderdeel van deze cyclus inventariseert LVNL jaarlijks haar ‘toprisico’s’. Dit zijn de risico’s die, indien onvoldoende beheerst, de potentie hebben de realisatie van de strategische doelstellingen negatief te beïnvloeden.
Als onderdeel van de strategische risicomanagementcyclus bespreekt het bestuur en managementteam LVNL (BMT) periodiek de geldigheid en beheersing van de toprisico’s. De beheersing van de toprisico’s vindt plaats onder de verantwoordelijkheid van het gezamenlijke BMT. De verantwoordelijkheid voor het monitoren van een individueel toprisico is uitbesteed aan individuele BMT-leden (de ‘risico-eigenaar’).
Tijdens de periodieke meetings bespreekt het BMT vooral de geïdentificeerde toprisico’s de effectiviteit van de aanwezige beheersmaatregelen. Indien het gezamenlijke BMT de mate van beheersing van een toprisico als onvoldoende vaststelt, wordt aan de risico-eigenaar gevraagd om extra maatregelen te ontwikkelen en uit te voeren.
In 2023 vond een herijking van het strategische risicoprofiel binnen LVNL plaats. Dit heeft geleid tot een aanpassing aan de lijst met toprisico’s. In onderstaande paragraaf worden de toprisico’s weergegeven die in 2023 in gezamenlijkheid door het BMT zijn beoordeeld, inclusief de uitspraak van het BMT over de mate van beheersing over het risico per ultimo 2023.
ATC-gerelateerd serious/major incident of botsing in de lucht of de grond
Het risico dat er een incident plaatsvindt in de categorie ‘serious’ of ‘major’ danwel een botsing van toestellen in de lucht of op de grond, als gevolg van onjuiste of ontijdige luchtverkeersleidingsdienstverlening uitgevoerd onder de wettelijke verantwoordelijkheid van LVNL.
Gemelde voorvallen worden wekelijks besproken in het MT-Operations (MT-OPS). Na verdere analyse door de afdeling Operational Risk Management (ORM) wordt vanuit het MT-OPS actie uitgezet om mitigerende maatregelen te nemen volgens het ALARP (as low as reasonably practicable) principe. Op enkele deelgebieden wordt vanuit het Safety Management Systeem van LVNL en het sectorbrede ISMS gewerkt aan extra mitigatiemaatregelen. Het risico wordt naar de maatstaf van het BMT afdoende beheerst.
Airspace infringements
Het risico dat luchtvaartuigen ongeautoriseerd binnentreden in het LVNL-luchtruim.
LVNL ziet op dit moment geen significante toename van de gemiddelde duur van de airspace infringements. Voor de bereikbaarheid van de vliegers zoals gemeten in het gehele LVNL-luchtruim, is LVNL van mening dat de bereikbaarheid verder verhoogd moet worden. Op dit moment wordt het risico dan ook nog als buiten de risk appetite aangeduid.
Reputatieschade door niet waarmaken van activiteiten projectportfolio
Het risico dat, als gevolg van het niet tijdig, juist of volledig opleveren van projecten, LVNL als onbetrouwbare partner of dienstverlener wordt ervaren.
De benodigde capaciteit overstijgt de beschikbare projectcapaciteit, met name bij de lopende projecten. Dit komt door de extra verzoeken vanuit het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat aan LVNL (onder andere diverse uitvoeringstoetsen) en de boeggolf van projecten als gevolg van de herijking van het projectportfolio tijdens de COVID-19-periode. Hierdoor wordt het risico als buiten de risk appetite aangeduid.
Verstoring van de dienstverlening en/of imagoschade door een cyberincident
Het risico dat LVNL haar dienstverlening niet kan continueren, als gevolg van een doelgerichte cyberaanval op haar ICT-systemen.
Het LVNL SOC heeft op basis van de monitoringsdekking een hoge mate van waarschijnlijkheid om kwaadwillenden te detecteren. Een aandachtspunt is de monitoringsdekking voor de niet-operationele (test- en acceptatieomgeving) en operationele omgeving (operationele systemen). Voortgang in uitbreiding van dekking is hier relatief beperkt door het niet beschikbaar hebben van netwerkspecialist resources. Afgelopen jaar zijn alle geconstateerde 'Zeer Hoog' risico’s gemitigeerd. Het risico wordt naar de maatstaf van het BMT afdoende beheerst.
Toename impact effecten prestatiesturing op financiële middelen
Het risico dat de cost efficiency targetsetting te knellend wordt voor de realisatie van de taken en ambities van LVNL.
Het Eigen Vermogen bevindt zich boven de gestelde minimale grenswaarde. Het risico wordt naar de maatstaf van het BMT afdoende beheerst.
Tekort aan niet-operationeel personeel in relatie tot afname positionering LVNL op arbeidsmarkt
Het risico dat, als gevolg van een verminderde positie als werkgever op de arbeidsmarkt, LVNL niet in staat is om openstaande vacatures tijdig in te vullen
De gemeten uitstroom binnen LVNL is naar verwachting vergelijkbaar of lager dan verschillende onderdelen van de overheid. Op het gebied van technisch personeel blijft het uitdagend om mensen te krijgen én te houden. In 2023 ontvingen wij meer sollicitaties, ook voor technische functies. De verschillende arbeidsmarktcampagnes hebben hieraan bijgedragen. Het risico wordt naar de maatstaf van het BMT afdoende beheerst.
Onvoldoende beschikbaarheid verkeersleiders
Het risico dat, als gevolg van onvoldoende beschikbaarheid van haar verkeersleiders, LVNL de contractueel afgesproken dienstverlening niet kan leveren.
De trendlijn van het tekort aan luchtverkeersleiders is gekeerd voor alle units (met uitzondering van Tower-Approach). Deze units zullen daarmee op de langere termijn het tekort aan luchtverkeersleiders opgelost hebben. Voor deze units geldt dat het risico zich binnen de risk appetite bevindt. Voor Tower Approach geldt dat deze trendlijn nog niet gekeerd is in 2023 en de beheersmaatregelen nog onvoldoende toereikend zijn. Gezien het belang van voldoende luchtverkeersleiders voor Tower Approach wordt het risico als buiten de risk appetite aangeduid.
Geen efficiënte en veilige integratie onbemande luchtvaart door ontbreken regierol in UTM-ontwikkeling
Het risico dat, als gevolg van het onvoldoende regie kunnen nemen in de Unmanned Aircraft Systems Traffic Management (UTM) ontwikkeling, LVNL onvoldoende veilige en/of efficiënte integratie van de onbemande luchtvaart met bemande luchtvaart kan garanderen.
Het aantal voorvallen met geautoriseerde drones loopt terug. In 2023 zijn er in totaal drie meldingen ontvangen waarbij de afstand tussen bemand verkeer en ongeautoriseerd onbemand verkeer als klein werd waargenomen. De regierol die LVNL nodig acht om het volledige risico adequaat te kunnen beheersen is echter nog onvoldoende gerealiseerd. Op dit moment wordt het risico dan ook nog als buiten de risk appetite aangeduid.
LVNL onvoldoende gereed voor nieuwe wettelijke 1ATM-taak
Het risico dat, als gevolg van de integratie van de militaire luchtverkeersleiding met de civiele luchtverkeersleiding, LVNL het huidige niveau van de dienstverlening, safety, reputatie en/of overeengekomen kosten niet langer kan leveren.
Om het huidige niveau van onze organisatie (in termen van dienstverlening, safety, reputatie en kosten) te waarborgen, heeft LVNL in 2023 een aantal maatregelen getroffen. Dit zijn onder andere het aannemen van additionele FTE’s (circa dertig), het uitvoeren van een due diligence op de militaire luchtverkeersleiding en het voeren van een gescheiden boekhouding tussen LVNL en de militaire luchtverkeersleiding. Op basis van bovenstaande maatregelen en de effecten op het 1ATM-programma wordt het risico als afdoende beheerst aangeduid. Het risico wordt naar de maatstaf van het BMT afdoende beheerst.
Onuitvoerbaarheid beleid en opgelegde nieuwe taken voor LVNL (als toets op Uitvoering ontbreekt)
Het risico dat, als gevolg van een niet optimale relatie met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de door LVNL gestelde randvoorwaarden onvoldoende worden overgenomen en hierdoor LVNL het beleid en/of de opgelegde taken niet naar behoren kan implementeren of uitvoeren.
Op dit moment worden beleidstaken naar behoren geïmplementeerd en/of uitgevoerd. Het risico wordt naar de maatstaf van het BMT afdoende beheerst.
Vertraging volledige inzetbaarheid nieuw ATM-systeem (iCAS)
Het risico dat, als gevolg van een vertraagde oplevering van het nieuwe luchtverkeersleidingssysteem (iCAS), het huidige luchtverkeersleidingssysteem (AAA) operationeel niet meer gebruikt mag en/of kan worden, waardoor LVNL haar dienstverlening niet volledig kan continueren.
In 2024 wordt de risicoanalyse over de levensduur van AAA afgerond. Deze analyse adviseert over de geschikte duur van het operationeel gebruik van de huidige software en systemen. Vanwege deze onzekerheid wordt het risico als buiten de risk appetite aangeduid.